Senior na smyczy władzy i UTW do zamknięcia z mocy prawa? Losy projektu ustawy „wsparcia” idei UTW
„Skończył się etap, że władza wiedziała lepiej, kiedy naród będzie szczęśliwym” – utkwił w mojej pamięci tan nadtytuł w jednej z gazet roku 1989, po wyborach parlamentarnych kończących państwowy totalitaryzm funkcjonujący jako partyjna kontrola wszystkiego, wszystkich i na każdym kroku. Jednakże, jak pokazuje bieg życia, etap ten nie zupełnie zakończył się. Przykładów można podać wiele, ale zamierzamy tutaj zająć się jednym tylko – nas jako środowiska bezpośrednio dotyczącym – a mianowicie poselskim projektem zmian prawnych co do funkcjonowania uniwersytetów trzeciego wieku.
Więcej aktualnych informacji znajdziesz na stronie głównej GazetaSenior.pl
Spis Treści
Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wsparcia idei Uniwersytetu Trzeciego Wieku
Otóż w sierpniu 2021 r. niewielka grupa posłów złożyła na ręce Marszałek Sejmu projekt ustawy niekonsultowany wcześniej z żadnym z podmiotów, które miały być ustawą uszczęśliwione. Projekt przewidywał przejęcie wszystkich UTW w kraju na garnuszek państwowy, a te, które się nie zgodzą, byłyby w ciągu pięciu lat z mocy prawa rozwiązane. Ustawa przewidywała nałożenie na starostów powiatowych obowiązku organizowania i zapewnienia obsługi administracyjnej UTW przez pracowników etatowych i pełnienie wobec tych organizacji funkcji „koordynatora”. Uczelnie wyższe zobowiązywał do objęcia tych uniwersytetów wykładami, wliczając pracownikom naukowym owe wykłady do obowiązującego ich pensum, a koszty miałby pokryć minister nauki i szkolnictwa wyższego, aktualnie minister Czarnek(!). Zatem władza państwowa miałaby decydować, czym się będą zajmować emeryci w swoich uniwersytetach, w jakich gminach administracja utworzy je albo nie utworzy, a minister właściwy do spraw nauki – czego i w jakim duchu mają być nauczani na zasadzie: kto płaci, ten stawia warunki. A jak się któremuś z emeryckich uniwersytetów nie spodoba, to z urzędu zostanie rozwiązany administracyjnie przez starostę. Krótko, na temat i do rzeczy.
Projekt ustawy wsparcia UTW – konsultacje resortowe
Projekt, jak procedury sejmowe przewidują, nabrał biegu. Konsultowany był najpierw z ministerstwami, w kompetencjach których proponowane rozwiązania by się mieściły. Oczywiście żadne z nich zastrzeżeń nie wniosło, jak wynika korespondencji znajdującej się w Kancelarii Sejmu. Skierowany został także do Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży, Komisji Polityki Senioralnej, Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej – wydostając się przy okazji gdzieś „na zewnątrz”. Zaprotestowała natychmiast Ogólnopolska Federacja Stowarzyszeń Uniwersytetów Trzeciego Wieku.
Stanowisko Federacji Stowarzyszeń UTW
„Istniejące obecnie 640 uniwersytety funkcjonują w miastach, miasteczkach i gminach – pisze Federacja do Sejmu – w różnych formach prawnych: jako samodzielne prawnie stowarzyszenia i fundacje, w ramach struktur organizacyjnych samorządu gminnego (centra kultury czy biblioteki) oraz w ramach wyższych uczelni. Posiadają autonomię – działają według własnych programów i własnych zasad organizacyjnych ustalanych przez swoich członków, zaspokajając określone potrzeby tychże członków. Projekt ustawy w obecnym kształcie narusza zasadę decentralizacji, subsydiarności oraz prawo swobodnego zrzeszania się. Założenie likwidacji dotychczas działających UTW jest w swej istocie zaprzeczeniem idei swobodnego zrzeszania się. Projekt ustawy dotyka niewątpliwie ważnego zagadnienia”. – pisze Federacja „Jakim jest potrzeba wypracowania i wdrożenia modelu systemowego wsparcia uniwersytetów trzeciego wieku w Polsce. Konieczne jest tu jednak poszanowanie ich dotychczasowego bogatego dorobku oraz uwzględnienie różnorodności organizacyjno-prawnych form działania. Brak konsultacji społecznych poprzedzających złożenie ww. projektu ustawy spowodował, iż nie identyfikuje on faktycznych problemów środowiska uniwersytetów trzeciego wieku, które by wymagały interwencji legislacyjnej”.
Projekt ustawy wsparcia UTW – głos z UTW
– Ustawa, przewidując poddanie UTW strukturom administracyjnym, niejako upaństwowienie i uzależnienie od ministra nauki i szkolnictwa wyższego – mówi prezes pewnego UTW poproszona przez nas o opinię – może budzić niepokój emerytów, iż zamiarem wnioskodawców ustawy jest założenie smyczy ideologicznej, nawet w sferze edukacji rekreacyjnej na podobieństwo tej, którą zakłada się w szkolnictwie młodzieży. Nadto, jeżeli w powiecie obecnie funkcjonuje kilka UTW, to starosta w zależności od przydzielonych jemu środków finansowych może założyć np. jeden tylko uniwersytet. A jeżeli założy kilka, to według jakiego klucza będą dzielone środki? Czy Wyższa Szkoła Zawodowa w jakimś miasteczku powiatowym zdoła obsłużyć kilkanaście UTW w kilku sąsiadujących powiatach, w których nie ma szkół wyższych? Przecież pracownicy naukowi mają swoje podstawowe zadania w macierzystej uczelni, a nie na jej peryferiach – zauważa pani prezes. – A co z rekreacją czy rehabilitacją? Mamy takie zajęcia. Minister nauki je sfinansuje? Od czego będzie zależało to finansowanie?
Projekt ustawy mówi, że uczelnia wyższa może odmówić obsługi UTW w razie braków kadrowych dla zaspokojenia potrzeb naszych uniwersytetów – zauważa inny działacz senioralny i pyta – czy to znaczy, że w takim przypadku nie zostaną udzielone środki finansowe uniwersytetowi trzeciego wieku przez patronacką uczelnię? Poza tym – zauważa nasz rozmówca – projekt dotyczy UTW w wioskach i małych miastach, gdzie władzą jest starosta. Tam poszedłby nurt pieniędzy państwowych. A UTW w dużych miastach, prezydenckich, niepodlegających żadnemu staroście? Do likwidacji – jak logicznie wynika z treści projektu, bo nie byłoby starosty jako organu założycielskiego. Skąd takie różnicowanie: władza kocha emerytów na wsi i w małych miasteczkach, ale dużych miast już nie?
Opinia Komisji ds. Kształcenia Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich
„Przepisy projektu prowadzą wprost do likwidacji ogromnej liczby UTW działających dziś w różnych formach i zrzeszających setki aktywnych organizatorów na rzecz jednej formy działania podporządkowanej władzy administracyjnej” – pisze w swojej opinii Komisja ds. Kształcenia Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich. „Analiza przedłożonych propozycji wskazuje na niedostatek wiedzy autorów o organizacji i funkcjonowaniu obecnie istniejących UTW. W Polsce działa kilkaset Uniwersytetów Trzeciego Wieku. Powinniśmy ochraniać tę działalność i zrobić wszystko, aby nie zniweczyć dotychczasowych osiągnięć UTW nieprzemyślanymi regulacjami prawnymi”.
Projekt ustawy wsparcia UTW – Parlamentarny Zespołu ds. UTW
Przewodniczący Parlamentarnego Zespołu ds. Uniwersytetów Trzeciego Wieku, poseł Michał Szczerba również złożył protest, pisząc: „Uniwersytety Trzeciego Wieku są instytucjami przede wszystkim społeczeństwa obywatelskiego o różnorodności form działania. Projekt ustawy natomiast dokonuje ujednolicenia form organizacyjnych, poddania kontroli władz oraz uzależnienia finansowo od ministra właściwego do spraw nauki niszcząc walor niezależności finansowej i organizacyjnej”.
W swojej deklaracji z 4 października 2021 r. negatywną opinię o projekcie wyraził również Obywatelski Parlament Seniorów.
Szczegółową historię przeprowadzonych konsultacji i wydanych opinii znajdzie Czytelnik tutaj.
Projekt wspierający UTW na stronach sejmowych
Pod dłuższym milczeniu wnioskodawcy w dniu 10 lutego 2022 r. wycofali projekt z Kancelarii Sejmu. Groźba unicestwienia wielu dotychczasowych UTW była jednak bardzo realna, bowiem różnymi drogami, jak wiemy, chodzą obecnie zamiary legislacyjne, a jak przy okazji doświadczyliśmy, zakusy uniformizacji największych organizacji emeryckich i poddanie ich modelującemu nadzorowi ze strony władz państwowych wcale nie są alternatywą abstrakcyjną.
Projekt ustawy powstał w Koalicyjnym Klubie Poselskim Lewicy. Wnioskodawców reprezentowała posłanka Wanda Nowicka.
Jeśli interesują Cię podobne informacje, zapisz się do Newslettera Gazety Senior Zapisz się do Newslettera
Zobacz również:
Pieniądze dla Uniwersytetów Trzeciego Wieku – przegląd źródeł finansowania UTW 2022
Rady seniorów – ustawa i praktyka. INICJATYWA zdrowo-roszczeniowa SENIORÓW.
- Ustawa o szczególnej opiece geriatrycznej: nadzieja świata senioralnego - 21 czerwca, 2024
- Żałoba: nasz prywatny smutek [Felieton] - 31 października, 2023
- Drzwi otwarte. Jak wnieść meble? Ustawa o samorządzie gminnym – zmiany dotyczące rad seniorów [Felieton] - 2 maja, 2023