Efektywny wiek emerytalny w górę. Polacy pracują za krótko! Kiedy i jak zostanie podniesiony?
Czy wiek emerytalny zostanie podniesiony? W związku z kamieniem milowym Krajowego Planu Odbudowy nr 68 rozpętała się burza wokół wieku emerytalnego. Punkt ten zakłada działania na rzecz „podniesienia efektywnego wieku emerytalnego”. Co się kryje za określeniem „efektywny wiek emerytalny”? W skrócie chodzi o to, aby zachęcić seniorów do dłuższej pracy i odłożenia w czasie pobieranie emerytur z ZUS. Jak rząd zamierza to osiągnąć?
Więcej aktualnych informacji znajdziesz na stronie głównej GazetaSenior.pl
Spis Treści
Ustawowy wiek emerytalny w Polsce
Od 1 października 2017 roku do dziś wiek emerytalny w Polsce wynosi 60 lat dla kobiet oraz 65 lat dla mężczyzn. Wcześniej, dokładnie od stycznia 2013 r., wiek emerytalny był stopniowo wydłużany. Celem było zrównanie i podniesienie go do 67 lat zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn. W efekcie tych zmian mężczyźni mieli osiągnąć nowy próg w 2020 r., a kobiety w 2040 r. Reforma została cofnięta przez rząd PiS.
Obecnie ustawowy wiek emerytalny w Polsce jest najniższy w Europie. 60 oraz 65 lat dla kobiet i mężczyzn to wiek emerytalny, który obowiązuje jeszcze tylko w Austrii. Najczęściej spotykany w EU wiek emerytalny to 67 lat. Kraje europejskie rezygnują również z różnicowana wieku emerytalnego ze względu na płeć. Wiek emerytalny dla obu płci został zrównany niemal we wszystkich krajach UE.
Zrównanie wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn – trend czy konieczność
ZUS informuje, że emerytury mężczyzn są w Polsce o 50 proc. wyższe niż kobiet (w marcu 2022 r. średnia emerytura mężczyzn – 3 tys. 184 zł, a kobiet – 2 tys. 128 zł). Zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn to nieuchronna konieczność, aby w obowiązującym systemie panie otrzymywały wyższe emerytury.
Z czego to wynika? Kobiety często są aktywne na rynku pracy krócej niż mężczyźni, a niejednokrotnie mniej zarabiają, przez co odprowadzają mniej składek na przyszłą emeryturę. To kobiety najczęściej idą na urlop macierzyński i opiekują się dziećmi, a także swoimi starzejącymi się rodzicami. Ale żyją dłużej od mężczyzn, aktualnie aż o 9 lat! I przez to dłużej pobierają emeryturę.
Już dziś sporym problemem są mikroemerytury – emerytury poniżej emerytury minimalnej, o wysokości czasem niespełna kilku złotych. Prawie 82 proc. osób pobierających mikro emerytury stanowią kobiety.
Efektywny wiek emerytalny – definicja
Wiek emerytalny z KPO, czyli efektywny wiek emerytalny – czym różni się efektywny wiek emerytalny od ustawowego wieku emerytalnego?
Ustawowy wiek emerytalny jest wynikiem decyzji politycznej, która zostaje usankcjonowana jako obowiązujące prawo. Z chwilą osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego nabywamy prawo do pobierania emerytury. Choć decyzja, czy faktycznie przechodzimy na emeryturę, czy chcemy jeszcze pracować, należy do nas.
Z kolei efektywny wiek emerytalny to wiek, w którym faktycznie zaczynamy pobierać emeryturę z ZUS.
Podniesienie efektywnego wieku emerytalnego ma na celu zachęcenie seniorów do dłuższej pracy i odłożenia w czasie pobierania emerytury. Aby to osiągnąć, rząd wprowadza rozwiązania, które mają zachęcić emerytów do nieprzechodzenia na emeryturę tuż po przekroczeniu ustawowego wieku emerytalnego i uzyskaniu praw emerytalnych, co jest u nas dość powszechnym zjawiskiem.
Efektywny wiek emerytalny w górę. Warunek Krajowego Planu Odbudowy (KPO)
Z lektury Krajowego Planu Odbudowy jasno wynika, że ustawowy wiek emerytalny Polaków jest za niski. Rząd PiS boi się najwyraźniej podwyższenia ustawowego wieku emerytalnego, stąd właśnie pojawiło się pojęcie efektywnego wieku emerytalnego oraz ulgi i udogodnienia, które mają za zadanie wpłynąć na decyzje Polaków odnośnie wieku przechodzenia na emeryturę.
Porozumienie z Komisją Europejską w sprawie Krajowego Planu Odbudowy już leży na stole, ale szybko przyjdzie czas na wypełnianie tzw. kamieni milowych. Polska już w IV kwartale 2024 r. zobowiązała się do przestawienia KE raportu dotyczącego działań, które mają na celu podniesienie efektywnego wieku emerytalnego.
Jak rząd chce podnieść realny wiek przechodzenia na emeryturę? Według działań zaproponowanych w KPO stawia na:
- Zachęty podatkowe (Ulga PIT-0 dla pracujących seniorów).
- Szkolenia zawodowe dla osób 60+.
- Poprawę opieki zdrowotnej (szybszą diagnostykę i leczenie, tak aby seniorzy byli dłużej zdolni do pracy).
Wiek emerytalny – czy opłaca się dłużej pracować i odłożyć przejście na emeryturę?
Na poziomie deklaratywnym rząd już zachęca do dłuższej pracy, ale co mówi praktyka. Czy opłaca się dłużej pracować i odłożyć pobieranie emerytury w czasie? Eksperci emerytalni i matematyka podpowiadają, że w aktualnym systemie bardziej opłaca się łączenie pobierania emerytury z pracą. Powodów jest co najmniej kilka.
Dla osób, które osiągnęły ustawowy wiek emerytalny, nie ma żadnych ograniczeń co do osiąganych dochodów. Limity dorabiania do emerytury czy renty, które mogą obniżyć świadczenie, dotyczą wyłącznie osób, którzy nie osiągnęli tego ustawowego wieku.
Ponadto pracujący emeryt nadal odprowadza składki, więc dodatkowo podwyższa swoją aktualną emeryturę i może wystąpić o ponowne przeliczenie emerytury – zgodnie z aktualnymi przepisami takie prawo przysługuje mu raz w roku.
Bonusem dla pracujących emerytów są także – ostatnio wyjątkowo korzystne – tablice trwania życia GUS, które są brane pod uwagę przy ponownym przeliczeniu świadczenia. W wyniku nadprogramowych zgonów w pandemii długość życia znacząco spadła, więc kapitał dzielony jest przez mniejszą ilość miesięcy, dzięki temu emerytura rośnie jeszcze szybciej.
Do niepobierania emerytury po przekroczeniu ustawowego wieku emerytalnego nie zachęcają także 13. oraz 14. Emerytura, które stały się faktem, oraz głosy o n-tych emeryturach.
Jedyną realną zachętą do dłuższej pracy i odłożenia w czasie pobierania emerytury miała być ulga podatkowa PIT-0 dla pracujących seniorów, która weszła wraz z Polskim Ładem. Przyjrzyjmy się jej.
PIT-0 krok po kroku – aktualne informacje
PIT-0, czyli podatkowa ulga dla seniorów weszła w życie w styczniu 2022 r. Wokół zerowego podatku dochodowego dla emerytów było już trochę zamieszania. Porządkujemy wiadomości.
PIT-0, czyli ulga dla seniorów to zero podatku dochodowego dla pracujących seniorów dla dochodów do wysokości 85 528 zł. Jeżeli rozliczamy się według skali podatkowej, to kwota ta jest nawet wyższa, ponieważ dochodzi do niej 30 000 kwoty wolnej od podatku, co daje w sumie próg podatkowy na poziomie 115 528 zł. Warunkiem przyznania ulgi jest wyłącznie osiągnięcie ustawowego wieku emerytalnego (odpowiednio 60 dla kobiet i 65 dla mężczyzn). Ulga ta przysługuje osobom niemającym ustalonego prawa do emerytury i decyzja o przyznaniu świadczenia nie jest wymagana.
Ulga PIT-0 dla kogo?
- seniorów, którzy osiągnęli ustawowy wiek emerytalny, ale na emeryturę nie przeszli, ponieważ postanowili pozostać na rynku pracy,
- seniorów, którzy pobierali emeryturę i zawiesili pobór świadczenia w związku z powrotem na rynek pracy.
ZUS domagał się w pierwszej połowie 2022 r., aby ulga PIT-0 nie dotyczyła tych drugich, czyli emerytów, którzy zawiesili swoją emeryturę lub rentę. Początkowo rząd przychylił się do sugerowanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych zmiany i miała ona zacząć obowiązywać od stycznia 2023 r., z tego względu, iż w trakcie roku podatkowego nie można wprowadzać przepisów niekorzystnych dla podatników. Ostatecznie jednak rządzący ugięli się pod presją w czasie konsultacji społecznych i niekorzystnej zmiany nie będzie.
Ulga PIT-0 pozostaje z seniorami, będę mogli z niej korzystać zarówno ci seniorzy, którzy nigdy nie pobierali emerytury, jak również ci, którzy zrezygnowali z jej pobierania, wracając na rynek pracy.
PIT-0 dla jakich dochodów?
Zwolnione z podatku są dochody uzyskiwane z tytułu umowy o pracę, umowy zlecenie, stosunku służbowego oraz działalności gospodarczej.
Ulga nie dotyczy przychodów z umów o dzieło czy praw autorskich, od tego rodzaju umów senior musi odprowadzić podatek.
Sprawdź również, jak będą wyglądały emerytury od lipca 2022 po obniżce PIT do 12% [TABELA NETTO od 1200 do 8000 zł]
Aktywność zawodowa seniorów – zmiany na lepsze
Czy Polacy w ogóle chcą dłużej pracować? Większość nie chce, choć dłuższa aktywność zawodowa niesie ze sobą wiele plusów i są na to twarde dowody naukowe. Ale coraz częściej po prostu musimy.
Według badań przeprowadzonych przez Główny Urząd Statystyczny pandemia pozytywnie wpłynęła na aktywność zawodową seniorów. Wśród 60 latków (przedział 60-64) wzrosty są wyraźne, aż o 8,2% więcej mężczyzn jest aktywnych zawodowo i o 3,3% więcej kobiet. Co ciekawe, odwrotnie wygląda sytuacja osób młodszych – ich aktywność, według danych GUS, zmniejszyła się. Wśród osób starszych, które podejmowały pracę, znalazły się także osoby, które wcześniej z różnych względów nie były aktywne zawodowo, ale negatywne skutki pandemii sprawiły, że powróciły na rynek pracy. To jest dobra wiadomość.
Nowy wiek emerytalny – polityczny gorący kartofel
Mimo zapisanego w Krajowym Planie Odbudowy zamiaru podwyższenia efektywnego wieku emerytalnego, rząd PiS stara się, aby zmiany te były kojarzone z opozycją, a głównie z osobą Donalda Tuska. Taki szum informacyjny ma spowodować mniejszy spadek poparcia dla partii, mimo że to właśnie zapisy jej Planu mają na celu podwyższenie efektywnego wieku emerytalnego.
Podwyższenie wieku emerytalnego – czy jest się czego obawiać?
Przede wszystkim warto zaznaczyć, że podwyższenie wieku emerytalnego nie dotyczy seniorów, którzy osiągnęli aktualny ustawowy wiek emerytalny i tym samym nabyli prawo do emerytury. Oni z całą pewnością nie będą musieli powrócić do pracy. A co z resztą?
Podwyższenie wieku emerytalnego zawsze wiąże się z protestami i spadkiem poparcia dla aktualnie rządzącej partii. Dlatego jest to krok, którego nikt nie chce dokonać, bo jego polityczna cena jest zbyt wysoka. Przekonała się o tym Platforma Obywatelska, teraz jak ognia boi się tego PiS. Podwyższenia ustawowego wieku emerytalnego z pewnością nie doczekamy się prędko. Ale czy powinien być to powód do zadowolenia?
Żyjemy coraz dłużej i to dłużej w zdrowiu, co powinno nas cieszyć. Jednak z roku na rok rodzi się coraz mniej dzieci i na coraz większą liczbę seniorów pracuje coraz mniej osób. Co za tym idzie, składki emerytalne nie wystarczają na pokrycie emerytur. Nasz system emerytalny jest niewydolny, a wypłata emerytur już dziś wymaga ogromnych dopłat z budżetu państwa.
Sytuacja nie napawa optymizmem, zwłaszcza kiedy myśli się o przyszłości oraz o tym, jak będą wyglądały emerytury obecnych dwudziesto-, trzydziesto- czy czterdziestolatków, czyli dzieci i wnuków dzisiejszych seniorów.
Jeżeli interesuje Cię temat emerytur i podobne informacje, zapisz się do Newslettera Gazety Senior Zapisz się do Newslettera
Zobacz również:
Nauka w Uniwersytecie Trzeciego Wieku Online (UTW APS) z rabatem dla czytelników Gazety Senior
- Bezpłatne porady notariuszy w całej Polsce! Sprawdź, gdzie skorzystasz z pomocy w Dniu Otwartym Notariatu [adresy i numery telefonów] - 18 listopada, 2024
- BON SENIORALNY: projekt ustawy [KOMPENDIUM] - 15 listopada, 2024
- Zostań podcasterem! Warsztaty tworzenia podcastów dla seniorów - 14 listopada, 2024