RENTA WDOWIA a wspólność małżeńska, wspólność ustawowa, rozdzielność majątkowa, separacja, rozwód
Wprowadzone przepisy dotyczące tzw. renty wdowiej nakładają na osoby ubiegające się o to świadczenie spełnienie trzech warunków. Choć wszystkie są równie ważne, to kwestia pozostawania we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka budzi najwięcej wątpliwości i może prowadzić do sporów. W artykule przybliżamy, na co warto zwrócić uwagę.
Więcej aktualnych informacji znajdziesz na stronie głównej gazetasenior.pl
Spis Treści
Renta wdowia: kryteria
Z dniem 31 sierpnia 2024 r. weszła w życie ustawa z dnia 26 lipca 2024 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, która wprowadza tzw. rentę wdowią.
Celem nowelizacji jest wprowadzenie reguły, iż w przypadku zbiegu prawa do wskazanych w ustawie świadczeń emerytalno-rentowych (w systemie powszechnym, rolniczym oraz mundurowym) z rentą rodzinną nabytej z tytułu bycia wdową lub wdowcem, jedno, wybrane świadczenie, będzie wypłacane w całości, a drugie w wysokości 25 proc.
Aby uzyskać prawo do wypłaty świadczeń z „renty wdowiej” należy spełnić następujące warunki:
- osiągnąć wiek emerytalny określony w art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;
- pozostawać we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka;
- nabyć prawo do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż pięć lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Renta rodzinna to świadczenie dla osób (w tym małżonka), które straciły bliskiego-zmarłego, który to miał prawo do emerytury, renty lub zasiłku.
Zobacz również: RENTA WDOWIA: rewolucja w systemie świadczeń. Co przyniosą nowe przepisy? KOMPENDIUM
Renta wdowia a wspólność małżeńska
Jednym z warunków uzyskania tzw. renty wdowiej jest pozostawanie we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka. Pojęcie wspólności małżeńskiej jest okolicznością ustalaną przez organ i nie jest pojęciem zdefiniowanym w ustawie. Pozostawanie we wspólności małżeńskiej jest rozumiane jako faktyczna wspólnota małżeńska w jej rozmaitych wymiarach: duchowym, materialnym lub rodzinnym (postanowienie SN z 17.10.2023 r., sygn. akt I USK 148/23). Sądy wskazywały, iż nawet w przypadku oddzielnego zamieszkiwania małżonków możliwe jest zachowanie wspólności małżeńskiej, ponieważ istotnym pozostaje wola kontynuowania, wspólności małżeńskiej dostosowana do niezależnych od małżonków okoliczności skutkującym odrębnym zamieszkaniem.
Zobacz również: Jak prawidłowo mierzyć ciśnienie krwi i wybrać odpowiedni ciśnieniomierz [wskazówki dla seniorów]
Renta wdowia a małżeńska wspólność ustawowa
W przypadku badania więzi materialnej należy odróżnić wspólność małżeńską od węższego pojęcia małżeńskiej wspólności ustawowej, która jest określona w art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Sądy podkreślały, iż istnienie małżeńskiej wspólności ustawowej rodzi domniemanie istnienia wspólności małżeńskiej. W uchwale SN(7z) z 26.10.2006 r., sygn. akt III UZP 3/06 SN podkreślił, iż prawa i obowiązki małżeńskie, które tworzą wspólność małżeńską, pozostają niezmienne w każdym ustawowym i umownym ustroju małżeńskim. Powyższe pozwala przyjąć, iż ustanie małżeńskiej wspólności ustawowej wskutek okoliczności, z których nie wynika brak woli małżonków do utrzymywania i pielęgnowania więzi małżeńskiej np. ubezwłasnowolnienia, ogłoszenia upadłości jednego z małżonków nie jest okolicznością dowodzącą ustania wspólności małżeńskiej.
Należy pamiętać, iż zawarcie umowy rozdzielności majątkowej, może być przez sąd traktowane (w połączeniu z innymi okolicznościami) jako jeden z dowodów na ustanie wspólności małżeńskiej w aspekcie materialnym. Wydaje się, że ustanowienie rozdzielności majątkowej przez przedsiębiorcę w celu ograniczenia ryzyka prowadzonej przez niego działalności gospodarczej przy wykazaniu, iż okoliczność ta nie ograniczała wzajemnego materialnego wspierania się małżonków oraz więzi duchowych i rodzinnych nie będzie skutkowała ustaniem wspólności małżeńskiej.
Zobacz również: Sąsiedzka pomoc: lepszy sąsiad bliski niż brat daleki [POMOC SĄSIEDZKA DLA OSÓB STARSZYCH]
Renta wdowia a rozwód lub separacja
W przypadku orzeczenia rozwodu i separacji mamy do czynienia z ustaniem wspólności małżeńskiej. W przypadku orzeczenia separacji sąd wskazywał (wyrok SN z 16.07.2020 r., I UK 404/18), iż orzeczenie to ma charakter konstytutywny, jego przesłanką jest stwierdzony zupełny rozkład pożycia i ponowne odtworzenie więzi małżeńskich samo w sobie nie uchyla skutków prawnych orzeczenia o separacji.
Uprawnionymi do otrzymania renty rodzinnej są osoby, wobec których orzeczono rozwód oraz separację (art. 70 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). Zamiarem ustawodawcy było wyłączenie tych osób z kręgu osób uprawnionych do renty wdowiej.
Jeżeli interesują Cię informacje na temat rozwiązań dla seniorów zapisz się do Newslettera Gazety Senior i poleć stronę znajomym Zapisz się do Newslettera
Zobacz również: Marzena Okła-Drewnowicz, Ministra ds. Polityki Senioralnej [WYWIAD]. Rozmawiają redaktorzy Gazety Senior;
Notariusze za jedno ze swoich zadań uznają edukowanie obywateli w zakresie dziedzin prawa i czynności notarialnych, które należą do ich kompetencji. W ramach podejmowanych działań edukacyjnych Krajowa Rada Notarialna wraz z izbami notarialnymi od 2010 r. prowadzi akcję pn. Dzień Otwarty Notariatu. Tego dnia notariusze w całym kraju bezpłatnie udzielają informacji prawnych. Od 2015 r. prowadzą akcję dedykowaną seniorom pn. Bezpłatny wykład notariusza na uniwersytecie trzeciego wieku. Od 2021 r. do katalogu działań podnoszących świadomość prawną najstarszych obywateli dołączył cykl artykułów pn. Masz do tego prawo, publikowanych na łamach "Gazety Senior".
- RENTA WDOWIA a wspólność małżeńska, wspólność ustawowa, rozdzielność majątkowa, separacja, rozwód - 17 października, 2024
- Zadatek kontra zaliczka: kluczowe różnice i przykłady - 4 lipca, 2024
- Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego [nowe przepisy na przykładach] - 10 czerwca, 2024