AMD – choroba starych oczu
Linda Matus: Czym jest to tajemnicze AMD?
Aneta Hill-Bator: Na początku warto wytłumaczyć nazwę schorzenia. AMD to skrót od angielskiej nazwy choroby Age-related Macular Degeneration i oznacza związane z wiekiem zwyrodnienie plamki żółtej. Główną przyczyną AMD jest starzenie się organizmu. Choroba dotyczy siatkówki centralnej – plamki żółtej – miejsca najlepszego widzenia. Jest to choroba obustronna, czyli dotyczy obu oczu, choć nie zawsze przebiega symetrycznie. Zmiany w oku są powolne i bezbolesne. Symptomami, które senior może samodzielnie zaobserwować są problemy z czytaniem oraz widzeniem do dali. Typowym objawem, jest krzywienie się liter, falowanie linii. Obraz staje się nierówny a tekst nieczytelny. Czasem pacjenci widzą czarne plamy, ubytki w polu widzenia, mają kłopoty z dostrzeganiem szczegółów, rozpoznawaniem twarzy na ulicy. Co jest istotne, okulary nie pomagają, ponieważ trudności z widzeniem wynikają ze zmian strukturalnych w centralnej siatkówce. Sposobem na sprawdzenie, czy coś niepokojącego dzieje się w plamce żółtej jest wykonanie testu Amslera. Pacjenci mogą sami przeprowadzić go w domu, patrząc nawet na zwykłą kartkę w kratkę. Ważne jest, aby ten prosty test wykonać dla każdego oka osobno, z odległości ok. 30 cm, w okularach do czytania. Jeżeli linie będą falować, krzywić się, kratka nie będzie regularna, należy skonsultować się z okulistą.
Wyróżniamy dwie postacie tej choroby: postać suchą i postać wysiękową. Postać sucha występuje relatywnie częściej, polega na powolnym zaniku komórek światłoczułych i tworzeniu się złogów pod siatkówką, tzw. druzów. W przypadku postaci wysiękowej pod siatkówką tworzą się nieprawidłowe naczynia, które powodują przesięki płynu, krwotoki a ostatecznie bliznę, która bezpowrotnie niszczy siatkówkę w plamce żółtej. Postać mokra, choć występuje rzadziej, jest groźniejsza i może doprowadzić do większych ubytków widzenia w porównaniu z postacią suchą. Czasem jest kolejnym etapem postaci suchej.
L.M.: Główną przyczyną AMD jest starzenie się organizmu. W jakim wieku i jak często AMD dotyka seniorów?
A.H-B.: Częstość występowania choroby wzrasta wraz z wiekiem pacjenta. Choruje około 10% populacji między 65. a 74. rokiem życia, natomiast między 75. a 85. rokiem życia jest to już 30%.
L.M.: Co zwiększa ryzyko zachowania?
A.H-B.: Palenie tytoniu zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia AMD. Częściej chorują osoby o jasnej tęczówce oraz takie, u których w rodzinie stwierdzono zmiany zwyrodnieniowe o typie AMD. Czynnikami ryzyka są również nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, otyłość oraz wysoki poziom cholesterolu.
L.M.: Choroba związana jest z wiekiem. Nie można przestać się starzeć, ale można chyba podjąć działania profilaktyczne.
A.H-B.: Rzucić palenie, dbać o dietę i profilaktycznie chodzić do okulisty. Jeśli choroba zostanie już zdiagnozowana ważne jest, aby zahamować jej postęp. W przypadku postaci suchej jedynym leczeniem jest zdrowa dieta, ew. suplementacja diety. Dieta powinna uwzględniać tłuste ryby morskie (makrela, śledź, halibut), bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, które należy spożywać przynajmniej dwa razy w tygodniu. Istotne są również warzywa bogate w luteinę, np. szpinak, brokuły, pomidory, cukinia, kapusta, brukselka, szczypiorek, marchewka. Jeżeli nie możemy dostarczyć niezbędnych składników w pożywieniu, dobrze jest przyjmować suplementy diety dostępne w aptekach. Powinny one zawierać luteinę, zeaksantynę, witaminę C i E, cynk, selen oraz nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3. W profilaktyce ważna jest ochrona oczu przed słońcem, zaleca się więc używanie okularów przeciwsłonecznych czy kapeluszy i to w każdym wieku, ponieważ na zdrowe oczy pracujemy całe życie.
L.M.: Jakie badania diagnostyczne należy wykonywać, aby wykryć chorobę na wczesnym etapie i jak często senior powinien odwiedzać gabinet okulisty?
A.H-B.: Podstawowe badania to badanie ostrości wzroku, dna oka i test Amslera. Okulista może zlecić badanie OCT, czyli optyczną koherentną tomografię siatkówki. Jest to nieinwazyjne, bezbolesne badanie poszczególnych warstw siatkówki, dzięki któremu możemy sprawdzić czy tworzą się druzy, zmiany zanikowe czy nieprawidłowe naczynia. Uzupełnieniem tej diagnostyki jest angiografia fluoresceinowa polegająca na wykonaniu zdjęć dna oka po dożylnym podaniu kontrastu. Osoba w wieku starszym powinna odwiedzać okulistę raz na pół roku. Chorobę wykrytą na wczesnym etapie można skutecznie kontrolować i leczyć.
Rewolucja w leczeniu AMD
Ostatnie lata przyniosły przełomowe zmiany dla pacjentów cierpiących na AMD. Możemy przy pomocy przeciwciał anty-VEGF zahamować rozwój wysiękowego AMD. Wspomniany lek blokuje działanie produkowanego przez siatkówkę czynnika wzrostu naczyń krwionośnych, który jest przyczyną utraty wzroku w przypadku AMD. Lek podaje się w zastrzykach do ciała szklistego. Zabieg przeprowadza się w warunkach sterylnych na sali operacyjnej, ale raptem po godzinie pacjent może wrócić do domu. Już po pierwszej iniekcji, dzięki nowoczesnej diagnostyce, można określić, czy osiągnięto oczekiwaną poprawę i podjąć decyzję o kontynuacji leczenia. Co najważniejsze, nowatorskie leczenie przy pomocy inhibitora VEGF dostępne jest dla każdego pacjenta we Wrocławiu w Ośrodku Okulistyki Klinicznej Spectrum.
Warto podkreślić jak ważne jest systematyczne monitorowanie wzroku, świadomość problemu AMD i samoobserwacja pacjenta, którego opisane w artykule objawy powinny niepokoić i zachęcić do konsultacji z okulistą. Nowoczesne i skuteczne, w wielu przypadkach, leczenie można stosować tylko w przypadku wczesnego wykrycia AMD. Jeżeli choroba została zaniedbana, komórki wzrokowe siatkówki w dużej części obumarły, pojawiła się blizna, wówczas nawet leczenie poprzez iniekcję może nie przynieść oczekiwanych rezultatów. Wiele ciężkich chorób można dziś opanować, a nawet wyleczyć. Jedynym warunkiem jest właśnie wczesne diagnoza.
Dr n. med. Aneta Hill-Bator
Specjalista chorób oczu z długim stażem i dużym doświadczeniem klinicznym w zakresie diagnostyki i leczenia jaskry oraz zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem. Specjalista w zakresie chirurgii zaćmy oraz leczenia AMD iniekcjami do ciała szklistego. Zajmuje się laseroterapią jaskry i schorzeń siatkówki oraz zabiegami plastycznymi powiek. Uczestnik wielu zjazdów i konferencji okulistycznych w Polsce i za granicą. Odbyła staże zagraniczne w Indiach oraz szkolenie Europejskiego Towarzystwa Jaskrowego w Genewie. Starszy asystent w Klinice Okulistyki UM we Wrocławiu. Autor wielu publikacji naukowych oraz doniesień zjazdowych z zakresu okulistyki.
Źródło: Czerwony Portfelik Senior, wydanie: Wrocław listopad-grudzień 2014
Donosimy o najnowszych rozwiązaniach społecznych, ekonomicznych, zdrowotnych kierowanych do osób starszych. Informujemy o aktualnej sytuacji seniorów w Polsce. Sporo piszemy o zdrowiu seniorów i profilaktyce zdrowotnej. Obalamy mity dotyczące osób starszych. Edukujemy seniorów, korzystając z wiedzy i wskazówek ekspertów w danej dziedzinie.
- „Gazeta Senior” – styczeń 2025 [01/2025]: Sprawdź, co w numerze! - 18 grudnia, 2024
- Znany aktor Henryk Gołębiewski ofiarą scamu! Jak seniorzy mogą ustrzec się przed internetowym oszustwem? - 16 grudnia, 2024
- Viva Seniorzy! 2024 – wyjątkowe święto Seniorów za nami - 3 grudnia, 2024