Czy Anna Świdnicka nosiła koronę ze skarbu średzkiego?

W średniowieczu Anna Świdnicka była znaną osobą. Żona Karola IV Luksemburskiego, cesarzowa Rzymian, królowa niemiecka i czeska.

Więcej aktualnych informacji znajdziesz na stronie głównej GazetaSenior.pl

Korona średzka

Reklama

Kiedy w gruzach z wykopu w Środzie Śląskiej wyjmowano pierwsze złote orły z korony, nikt nie przypuszczał, że właśnie sięgnęliśmy do europejskiej polityki z czasów średniowiecza. Minęło sporo lat od odkrycia skarbu i w końcu dzięki staranności historyków sztuki udało się ustalić jednoznacznie, że średniowieczna złota korona ślubna została przywieziona do Środy Śląskiej jako zastaw za pożyczone pieniądze. Taka chwilówka dla króla Czech i Niemiec i wkrótce cesarza rzymskiego. Nie ma jednoznacznych dokumentów, które potwierdzają datę pożyczki. A może ta transakcja miało pozostać tajna? Historycy uważają, że to właśnie przed uzyskaniem tytułu cesarza Karol IV Luksemburski potrzebował gotówki do przeprowadzenia swoich planów politycznych. Poczytacie o tym w wydanej przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu publikacji autorstwa Jacka Witeckiego „Skarb Średzki”.

Reklama

Korona Blanki de Valois

Korona została wykonana przez sycylijskich złotników dla Bianki z rodu Walezjuszy. Pierwszą żoną Karola IV Luksemburskiego została wychowana na francuskim dworze Blanka. Ślub odbył się w maju 1329 roku. Państwo młodzi mieli wówczas po 13 lat. Karol w tym czasie był uczony rządzenia i negocjacji przez swego ojca króla Czech i Polski, Jana Luksemburskiego. Rycerze w średniowieczu platonicznie uwielbiali platoniczna miłość. Cielesność była obowiązkiem. Ten ślub jednak był raczej małżeństwem politycznym. Pierwsze dziecko z tego związku pojawiło się dopiero w 1335 roku. Ważniejsza była polityka i negocjacje z Kazimierzem królem Polski o uregulowanie praw do tronu polskiego i ugoda z Węgrami. W Wyszehradzie spotkali się polski król Kazimierz z królem Czech Karolem w towarzystwie najważniejszego w tym czasie w Europie króla Węgier, a prywatnie szwagra Kazimierza. Nie ma jednoznacznych dokumentów, kiedy korona i inne klejnoty trafiły do bankiera ze Środy Śląskiej. Są tylko domysły, że odbyło się to przed otrzymaniem przez Karola IV godności cesarza. A może pieniądze były potrzebne na budowę zamku Karlsztejn (czes. Karlštejn)? Blanka de Valois  zmarła w 1348 roku.

Zamek Karlsztejn (czes. Karlštejn), skarbiec Karola i Anny Świdnickiej, fot. © Jerzy Dudzik

Reklama

Anna z Palatynatu

Drugą żona Karola IV wtedy już króla Czech i Niemiec była Anna z Palatynatu. Oczywiście małżeństwo miało kontekst polityczny i było sojuszem z Wittelsbachami. Karol IV w 1346 roku dzięki poparciu papieża Klemensa VI został wybrany przez książąt Rzeszy na antykróla w opozycji do Ludwika Bawarskiego. Możliwe, że to właśnie wtedy zostały zastawione skarby odnalezione w 1988 roku w Środzie Śląskiej. Inni uważają, że stało się to później, w czasie, gdy Karol starał się o godność cesarza. Anna zmarła w wieku 23 lat.

Reklama

Anna Świdnicka, cesarzowa Rzymian

Morowe powietrze w Europie to rok 1349. Anna Świdnicka z rodu Piastów wychowywała się na dworze węgierskim, gdzie królowała wtedy Elżbieta Łokietkówna, siostra jej babki. Dwór węgierski błyszczał przepychem i bogactwem. To także czas, kiedy sojusze zawierano poprzez małżeństwa. Początkowo Anna była przewidziana na żonę dla syna Karola. Jednak syn Karola IV Wacław zmarł i wtedy owdowiały Karol postanowił sam ożenić się z Anną dziedziczką księstwa jaworsko – świdnickiego. Ślub odbył się w Budzie w 1353 roku. Zatem byłoby możliwe, że piastowska księżniczka Anna ze Świdnicy przymierzała koronę ślubną Blanki de Valois odnalezioną w Środzie Śląskiej w 1988 roku. Jednak pewności nie ma. W 1349 roku we Wrocławiu zdarzył się pogrom Żydów. Zostali oskarżeni o roznoszenie „czarnej śmierci”. Możliwe, że wtedy królewski zastaw został przez bankiera Muscho schowany w piwnicach domu w Środzie Śląskiej. W takiej sytuacji Anna Świdnicka nie miała szans, by przymierzyć koronę, bo 4 lata różnicy.

Reklama

Bankier

Anna Świdnicka na dworze w Pradze została koronowana na królową Czech, w Akwizgranie na królową Rzymian, a w 1354 w Rzymie została koronowana przez papieża na cesarzową Rzymian. Anna zmarła młodo, w wieku zaledwie 23 lat, w trakcie porodu. To mało znana postać w polskiej historii, chociaż była matką króla Czech Wacława i cesarzową. Drugi pogrom Żydów zdarzył się we Wrocławiu w 1360 roku. Jeśli to wtedy korona została schowana na wieki, to była szansa, by cesarzowa Anna koronę oglądała i przymierzała. Wszystko to jednak domysły. Pewne jest jedno, że w średniowieczu w Środzie Śląskiej był skarbiec bankiera Muscho. Odkryto w nim mnóstwo monet srebrnych, 39 złotych florenów, kilka sztuk biżuterii i wspaniałą średniowieczną koronę sycylijskiej roboty. Dzięki monetom możliwe jest dość precyzyjne datowanie skarbu. Władcy bardziej sobie cenili w tamtych czasach relikwie świętych.

Uczta u Wierzynka

W Krakowie w 1364 roku spotkali się królowie i książęta Europy. Czy powodem zjazdu była polityka, czy może była to weselna uczta Elżbiety Pomorzanki i Karola Luksemburskiego? Sami sobie musicie wybrać, co wolicie. Długosz opisywał te wydarzenia prawie sto lat później, więc niektóre szczegóły mogły zostać pominięte lub nawet zmienione. Wydaje się, że ślub Piastówny z cesarzem jest dostatecznie dużym wydarzeniem, by uczestniczyli w nim królowie i książęta. Teraz także na śluby zjeżdżają koronowane głowy. Elżbieta Pomorska, wnuczka Kazimierza Wielkiego została żoną cesarza Karola IV Luksemburskiego oczywiście ze względów politycznych. Elżbieta została koronowana na królową Czech i na cesarzową. To kolejna cesarzowa z dynastii Piastów. Jej córka Anna została królową angielską. Syn Zygmunt został cesarzem, ale miał mało udane panowanie.

Wdowie miasta w Czechach

Królowe w Czechach po śmierci męża dostawały miasto na swoją siedzibę. Elżbieta Pomorska dostała Hradec Kralowe jako wdowie uposażenie. Została pochowana w Pradze w katedrze na Hradczanach obok pozostałych żon cesarza Karola IV Luksemburskiego.

Teraz kiedy przyjedziesz do Muzeum Narodowego we Wrocławiu, by obejrzeć koronę ze Skarbu Średzkiego, to będziesz wiedział, że w średniowieczu dwie polskie księżniczki z rodu Piastów tronowały Europie. Oczywiście Skarb Średzki jest tylko na trzy jesienne miesiące przenoszony z Muzeum w Środzie Śląskiej do skarbczyka pod schodami w Muzeum Narodowym we Wrocławiu. Jak na najcenniejszy eksponat muzeum trzeba przyznać, miejsce nie jest zbyt wyszukane i reprezentacyjne. Od stycznia do września Skarb Średzki można go oglądać w Środzie Śląskiej.

Królewskie śluby i pogrzeby od zawsze wzbudzają zainteresowanie. Podobno w średniowieczu całe miasta z tej okazji ucztowały? A kobiety z rodu Piastów były wykształcone i odgrywały znaczącą rolę na europejskich dworach.

Zatem, czy Anna Świdnicka nosiła koronę ślubną Walezjuszy trudno jednoznacznie odpowiedzieć. Jacek Witecki, kurator skarbu średzkiego uważa, że raczej nie, ale też całkowicie wykluczyć nie można, że jednak nasza śląska księżniczka o tej koronie wiedziała.

Koron ślubnych, które przetrwały z tamtych czasów jest zaledwie kilka na świecie. Dlatego to tak znaczący dla Muzeum Narodowego we Wrocławiu jest ten depozyt.

Jeżeli interesują Cię podobne informacje, zapisz się do Newslettera Gazety Senior  Zapisz się do Newslettera

Muzeum Narodowe we Wrocławiu zaczyna świętowanie 75 rocznicy powstania