Nietrzymanie moczu u osób starszych – standardowe metody leczenia i profilaktyka
Nietrzymanie moczu (NTM) to dolegliwość, której ryzyko wystąpienia wzrasta wraz z wiekiem. Pojawia się ona u wielu seniorów – najczęściej u kobiet, choć mężczyźni również doświadczają tego problemu. Jakie są rodzaje i przyczyny nietrzymania moczu u osób starszych? W jaki sposób zapobiegać wystąpieniu NTM i jak je leczyć, by przywrócić pacjentom komfort wykonywania codziennych czynności?
Materiał reklamowy DOZ.pl
Spis Treści
Przyczyny nietrzymania moczu u osób starszych
Nietrzymanie moczu dzieli się ogólnie na wysiłkowe nietrzymanie moczu (objawiające się niekontrolowanym wypływem moczu w trakcie dźwigania, kaszlu, kichania czy śmiechu), naglące nietrzymanie moczu (polegające na występowaniu nagłego, intensywnego uczucia parcia na mocz, z jego wyciekiem lub bez), a także mieszane nietrzymanie moczu (łączące w sobie wymienione powyżej objawy). U seniorów często obserwuje się zarówno wyciek moczu podczas wysiłku (nawet o niewielkiej intensywności) oraz występowanie parć naglących – to sprawia, że u osób starszych zwykle rozpoznaje się mieszaną odmianę NTM, będącą jednocześnie obrazem tak zwanego „pęcherza nadreaktywnego”. Więcej informacji o samej fizjologii oddawania moczu (a co za tym idzie – o elementach tego procesu, które ulegają zaburzeniu) można znaleźć w artykule Nietrzymanie moczu u seniorów – przyczyny, leczenie.
Pośrednich czynników oraz bezpośrednich przyczyn wystąpienia MDM w wieku podeszłym jest wiele. Zalicza się do nich:
- osłabienie mięśni dna miednicy u kobiet w wyniku przebytych ciąż i porodów w specyficznych okolicznościach (z użyciem kleszczy, próżnociągu, z dużymi obrażeniami okołoporodowymi, po porodach dzieci powyżej 4 kilogramów);
- ucisk rozrastającego się gruczołu krokowego na struktury układu moczowego u mężczyzn (powiększenie prostaty);
- przebyte zabiegi i operacje urologiczne lub ginekologiczne;
- osłabienie mięśni dna miednicy na skutek praktykowania nieprawidłowych nawyków toaletowych i nadmiernego obciążania tych mięśni (załatwianie się „na zapas”, oddawanie moczu i stolca w niewłaściwej pozycji, nadwyrężanie mięśni intensywnymi ćwiczeniami angażującymi tłocznię brzuszną i inne);
- przyjmowanie leków mających wpływ na funkcjonowanie układu moczowego i nerwowego (zaliczają się do niech między innymi leki kardiologiczne, diuretyki, leki psychotropowe).
Oczywiście oprócz wymienionych powyżej czynników sprzyjających wystąpieniu NTM w podeszłym wieku, należy zaznaczyć także rolę starzejącego się organizmu, osłabienia wydolności pewnych struktur czy naturalnych reakcji – takich jak zdolność do pełnej kontroli pęcherza.
Nietrzymanie moczu u osoby starszej – leczenie i profilaktyka nietrzymania moczu u seniorów
Do metod leczenia nietrzymania moczu – zarówno u seniorów, jak i u osób młodszych – zalicza się przede wszystkim:
- fizjoterapię uroginekologiczną, która łączy w sobie zarówno szczegółową identyfikację problemu (może on bowiem leżeć w nadmiernym osłabieniu, ale także w nadmiernym napięciu mięśni dna miednicy), naukę prawidłowych nawyków codziennych i toaletowych, a także ćwiczenia, które wspierają przywrócenie kontroli nad pęcherzem;
- psychoterapię – jeśli problemy z trzymaniem moczu mają podłoże psychiczne i przekładają się na dolegliwości somatyczne;
- farmakoterapię – uwzględniającą leki pomagające odzyskać kontrolę nad pęcherzem (oddziałujące zarówno na pracę mięśni, jak i na pracę układu nerwowego, odpowiedzialnego za prawidłowe przekazywanie sygnałów o wypełnieniu lub opróżnieniu pęcherza).
Oczywiście fizjoterapia i leczenie zachowawcze nie od razu przynoszą spektakularne efekty – warto wówczas zaopatrzyć się w środki higieniczne dla osób z inkontynencją, które znacząco zwiększają komfort codziennego funkcjonowania: https://www.doz.pl/apteka/k4697-Nietrzymanie_moczu. W najcięższych przypadkach u pacjentów stosuje się leczenie operacyjne.
Profilaktyka nietrzymania moczu u osób starszych powinna tak naprawdę rozpocząć się jeszcze w młodości. Obejmuje ona rezygnację z nieprawidłowych nawyków i naukę nawyków prawidłowych, ograniczenie wysiłku fizycznego angażującego tłocznię brzuszną i sprzyjającego wzrostowi ciśnienia w jamie brzusznej, a także profilaktyczne wizyty u fizjoterapeuty uroginekologicznego, który pomoże pacjentowi rozluźnić nadmiernie napięte mięśnie dna miednicy lub wzmocnić je w taki sposób, by poprawnie odgrywały swoją rolę w kontroli pęcherza.
Źródła:
- Dr n. med. R. Drabczyk, Nietrzymanie moczu – rodzaje, leczenie i sposoby zapobiegania [w:] Medycyna Praktyczna, 31.03.2022
- dr hab. n. med. T. Rechberger, lek. E. Rechberger, Leczenie pęcherza nadreaktywnego u osób starszych [w:] Medycyna Praktyczna, 17.02.2021
- S. Bender, lek. J. Borowski, dr n. med. T. Borkowski, dr n. med. C. Torz, prof. dr hab. med. P. Radziszewski, Nietrzymanie moczu [w:] Medycyna po Dyplomie 6/2011
- Bień, M. Przydatek, Wielkie problemy geriatryczne: I. Nietrzymanie moczu [w:] Borgis – Medycyna Rodzinna 2/2000
- Rechberger, E. Rechberger, Jak leczyć nietrzymanie moczu [w:] Lekarz POZ 2/2022