Odleżyny – jak zapobiegać i jak leczyć? Porady, filmy instruktażowe, środki do pielęgnacji.
Jak podaje czasopismo naukowe „Pielęgniarstwo w Anestezjologii i Intensywnej Opiece”, odleżyny obserwuje się w Polsce u 3–17 proc. chorych leczonych w szpitalu i 17–28 proc. osób objętych opieką domową. Co ważne, odleżyny to nie tylko problem osób długotrwale leżących dotyczy np. osób korzystających z wózka inwalidzkiego. Co to jest odleżyna? Czym różni się od rany?
Odleżyny to obszar miejscowego uszkodzenia skóry i znajdujących się pod nią tkanek. Powstają wskutek długotrwałego lub powtarzającego się ucisku. Mogą przerodzić się w owrzodzenia i trudno gojące się rany.
– Warto wiedzieć, że pierwsze niepokojące objawy to trwałe zaczerwienienie skóry, obrzęk, otarcia naskórka i ból. Zaniedbanie tych sygnałów może doprowadzić do pogłębienia odleżyny, uszkodzenia mięśni, kości oraz narażenia na ciężkie zakażenia, prowadzące nawet do śmierci – przestrzega Piotr Deszcz, Koordynator Projektu Szpital
Przyczyn powstawania odleżyn jest wiele, ale najważniejsza z nich to leżenie w jednej pozycji. Brak zmiany pozycji ciała wynika najczęściej z ograniczenia ruchomości lub unieruchomienia i prowadzi do długotrwałego ucisku lub tarcia, szczególnie w okolicach, gdzie kości bezpośrednio uciskają tkanki miękkie. Już w ciągu kilku tygodni może dojść do rozwinięcia się odleżyny, która bez profilaktyki zacznie się powiększać i może doprowadzić nawet do zgonu pacjenta.
Miejsca narażone na powstawanie odleżyn
Spis Treści
Ochrona przed odleżynami
Najważniejsze zadanie dla opiekunów to niedopuszczenie do rozwoju martwicy w skórze.
–Pomaga w tym zmiana pozycji pacjenta, która powinna mieć miejsce min. co 23 h. Jeśli nie ma przeciwwskazań, warto układać chorego na obu bokach, plecach i brzuchu oraz oklepywać ciało, co poprawia krążenie – mówi Piotr Deszcz, Koordynator Projektu Szpital
Kolejnym ważnym zadaniem opiekuna jest utrzymywanie ciała osoby chorej w czystości przez codzienne mycie/kąpiel w temperaturze 37–40°C (częstotliwość uzależniona jest od tego, czy pacjent się poci oraz zanieczyszcza). Należy także kontrolować systematyczność wypróżnień, a jeżeli występuje problem z zaparciami warto sięgnąć po czopki Eva/qu®. Poleca się mycie środkami nienaruszającymi naturalnego pH skóry i dokładne osuszanie powierzchni skóry oraz fałd skórnych, a także wietrzenie skóry. Pomaga również krótkie przycinanie paznokci.
Pamiętajmy, aby za wszelką cenę unikać skaleczeń i uderzeń oraz nie masować wyniosłości kostnych. Nadmiar talku, pudru, zasypek, które mogą się grudkować, też jest niekorzystny. Czynniki zwiększające ryzyko odleżyn to m.in. zły stan zdrowia, odżywianie (niedożywienie, otyłość), zmiana pH skóry, zakażenia bakteryjne oraz cukrzyca i miażdżyca.
Zadbaj o łóżko chorego
Najlepiej sprawdza się bawełniana bielizna pościelowa, dobrze naciągnięte i niekrochmalone prześcieradło. Nie stosujemy gumowych podkładów. Upewniamy się, że chory nie leży na szwach, guzikach czy okruchach. Codzienne prześcielenie łóżka to konieczność.
– Pomocne może się okazać oddzielenie kończyn, aby uniknąć wzajemnego ucisku (np. poduszkami). Przydatne będą także wszelkie wałki, poduszki, podpórki pod pięty, podkłady ze skóry owczej (np. pod pośladki) oraz kółka z pianki (nie należy stosować kółek gumowych i styropianowych) – radzi Piotr Deszcz, Koordynator Projektu Szpital
Oczywiście warto zakupić materac przeciwodleżynowy, który jest nieoceniony w walce z problemem.
Dieta na odleżyny? Tak!
Dieta chorego powinna być lekkostrawna, z wysoką zawartością błonnika, białka, witamin i soli mineralnych. Należy unikać tłustych, smażonych i pikantnych potraw oraz dbać o nawodnienie (duża ilość płynów do picia) i regularne (4–5 razy w ciągu dnia), urozmaicone posiłki, podawane w małych ilościach.
TUTAJ można obejrzeć filmy instruktażowe, jak dbać o osobę przewlekle unieruchomioną.
Artykuł partnerski
Terapia zajęciowa w domu? Przeczytaj:
Terapia zajęciowa w domu? Opiekun domowy jako terapeuta w czasie epidemii. PORADNIK