Przegląd Lekowy: nowe świadczenie gwarantowane – kiedy dostępne na NFZ?
Zmienia się rola farmaceuty i apteki. Do opieki nad pacjentami włączamy aptek i rzeszę aptekarzy, którzy dysponują wiedzą z farmakologii, ziołolecznictwa czy suplementacji. W aptece już dziś nie tylko wykupimy leki, ale także otrzymamy receptę, przyjmiemy szczepionkę, czy wykonamy podstawowe badania diagnostyczne.
Ustawa o zawodzie farmaceuty rozszerzyła uprawnienia aptekarzy, ale nowe świadczenia wprowadzane są etapami. Dziś kilka słów o przeglądzie lekowym. To usługa farmaceutyczna, która wydaje się szczególnie przydatna seniorom. Zakończył się pilotaż programu, który ma wypracować przyszłe standardy oraz dostosować przegląd lekowy do polskich realiów. Co już wiemy na temat tej usługi farmaceutycznej? Czy i kiedy wejdzie w życie?
Więcej aktualnych informacji znajdziesz na stronie głównej GazetaSenior.pl
Spis Treści
Co to jest przegląd lekowy?
Przegląd lekowy jest kompleksową analizą wszystkich przyjmowanych przez nas leków oraz suplementów, witamin czy ziół. Ocena farmakoterapii poprzedzona jest wywiadem i zakończona rekomendacjami dla pacjenta i lekarza. Jest także formą edukacji pacjenta. Przegląd lekowy ma pomóc m.in. seniorom właściwie stosować zalecone leki.
Usługa przeglądu lekowego została stworzona przez farmaceutów, którzy w swojej pracy z pacjentami – głównie seniorami – przyjmującymi wiele leków, zauważają tzw. problemy lekowe wynikających z niewłaściwego ich przyjmowania czy zachodzących między nimi interakcji.
Zjawiskiem potęgującym wielolekowość jest rosnące zainteresowanie samoleczeniem. Seniorzy mają trudności w poruszaniu się po skomplikowanym systemie opieki. Wobec ograniczonego dostępu do specjalistów i badań szukają rozwiązań na własną rękę. Do tego dochodzi zaawansowany wiek i jego konsekwencje. Przegląd lekowy w swoim założeniu ma być formą wyrównania praw najstarszych pacjentów w dostępie do właściwej opieki zdrowotnej.
Zobacz również: 13. emerytura 2024: przewodnik po trzynastej emeryturze [kwota do ręki, terminy wypłaty, kto ma prawo, a kogo omija dodatek?]
Przegląd leków – na świecie
Przegląd lekowy nie jest usługą nową, od lat korzystają z niego pacjenci w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Europie. W Holandii przeglądy lekowe są obowiązkowe.
W Polsce ruszył pilotaż, który ma sprawdzić, jakie problemy lekowe doskwierają polskim pacjentom. Ma on także pomóc przygotować dedykowany program edukacyjny dla rodzimych farmaceutów. Jakie są wstępne rezultaty? Najczęściej diagnozowanymi problemami u pacjentów okazują się: zbędne leki, działania niepożądane, interakcje między lekami i niestosowanie się pacjentów do zaleceń. – Pierwsze miesiące pilotażu wykazały na tyle pozytywne efekty, że prawdopodobnie już od początku 2024 r. usługa wejdzie do koszyka gwarantowanych świadczeń zdrowotnych finansowanych przez NFZ – zapowiedział Maciej Miłkowski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia.
Postanowiliśmy przyjrzeć się przeglądowi lekowemu, który – jak podają niektóre źródła – przyczynia się do zmniejszenia ilości przyjmowanych leków nawet o 2/3 i spadku kosztów farmakoterapii prawie o połowę. Czy to realna szansa na poprawę efektów leczenia bez wizyty u lekarza? Sprawdźmy!
Zobacz również: Waloryzacja emerytur 2024: ostateczna podwyżka 12,12 proc. [TABELA NETTO]
Przegląd lekowy – dla kogo?
Przegląd lekowy dedykowany jest przede wszystkim starszym pacjentom, którzy zmagają się z wielolekowością, co oznacza, że:
- leczą się u wielu lekarzy specjalistów i zażywają wiele leków,
- mają problem z dawkowaniem – nie pamiętają właściwego dawkowania, pory przyjmowania leków, etc.
Farmaceuci definiują wielolekowość jako zażywanie więcej niż 5 leków, a ciężką wielolekowość jako przyjmowanie więcej niż 10 leków.
Zobacz również: Legitymacja emeryta-rencisty: wszystko, co musisz wiedzieć o mLegitymacji, zapowiedziane zmiany oraz ulgi i zniżki
Jak wygląda usługa przeglądu lekowego?
Szczegółowy wywiad to podstawa przeglądu lekowego. Pierwszym krokiem jest skrupulatne wypełnienie ankiety, najlepiej w domu i bez pośpiechu. Kolejnym etapem jest spotkanie z farmaceutą. Na tę wizytę zabieramy ankietę i najlepiej wszystkie leki, które aktualnie przyjmujemy. Następnie farmaceuta przeprowadza z pacjentem bardzo dokładny wywiad i zbiera ważne, choć czasem z naszego punktu widzenia błahe informacje, które są kluczowe do poznania zwyczajów „lekowych”.
Ostatnim etapem jest przygotowanie wniosków i rekomendacji dla pacjenta i lekarza.
Zobacz również: Oszustwo na „Bon Lekowy”: ostrzeżenie dla seniorów
Na co zwraca uwagę przegląd lekowy?
Przegląd lekowy jest holistycznym spojrzeniem na problemy lekowe pacjenta. Rozmowa z pacjentem jest miejscem na zebranie informacji, ale także okazją do edukacji. Na co farmaceuta może zwrócić uwagę, o co zapytać?
- Liczba przyjmowanych leków. Celem jest ustalenie wszystkich stosowanych leków, suplementów diety i ziół, łącznie z ich dawkowaniem! Bardzo często pacjenci leków bez recepty nie uważają za leki i przez to nie wspominają o nich w wywiadzie lekarskim. Podobny problem dotyczy suplementów diety i preparatów ziołowych.
- Przechowywanie leków. Czy leki przechowujesz zgodnie z zaleceniami producenta? Tzn. w odpowiedniej temperaturze – np. lodówce, zacienieniu lub wilgotności – łazienka nie jest optymalnym miejsce na apteczkę etc.
- Data ważności. Czy przyjmowane leki są ważne?
- Pory przyjmowania leków. Czy przestrzegasz pór przyjmowania leków np. najpóźniej do godziny 17.00, nie później niż 1 h przed snem etc.Czy łączysz dany lek z posiłkiem? Dla niektórych leków to wręcz warunek ich działania, np. na czczo lub pół godziny przed pierwszym posiłkiem.
- Okres przyjmowania leku. Czasem okres przyjmowania leku jest zbyt krótki, aby pomógł, a czasem zbyt długi.
- Dawki leków. Zbyt niska lub zbyt wysoka dawka może powodować, że lek nie działa lub działa zbyt silnie.
- Interakcje między lekami i działania niepożądane. Leki wchodzą w interakcje z innymi lekami, ziołami, suplementami, a nawet jedzeniem. Konsekwencją tego może być osłabienie lub nasilenie działania leków lub skutki uboczne.
- Dublowanie leków. Przyjmowanie dwóch różnych leków na jedną chorobę.
- Rozumienie leczenia. Czy pacjent wie, po co przyjmuje konkretne leki.
- Dieta. Sposób odżywiania ma niebagatelne znaczenie dla zdrowia.
- Nałogi. Palenie papierosów, alkohol, nadużywanie leków np. nasennych lub uspakajających.
- Aktywność fizyczna.
- Aktywność seksualna.
- Ogólne samopoczucie – nastrój np. obniżony nastrój, depresja.
Zobacz również: Bon Senioralny 2024: nowe świadczenie dla seniorów [wszystko, co już wiemy w jednym miejscu]
Wielolekowość – problemy dla zdrowia i kieszeni
Konsekwencje przyjmowania wielu leków to przede wszystkim problemy osób powyżej 65 r.ż. W tej grupie wiekowej praktycznie nie ma osób, które leków nie przyjmują, a dane mówią, że nawet 1/3 pacjentów 65+ zażywa więcej niż pięć medykamentów. Im więcej przyjmowanych leków, tym więcej potencjalnych problemów. Jeżeli pacjent przyjmuje 10 leków i każdy z nich ma konkretne wymagania, to sytuacja robi się trudna. Zdrowie, ale przede wszystkim bezpieczeństwo pacjenta z wielolekowością wymaga wsparcia i osoby, która podpowie, jak sobie z tym radzić. Tym bardziej, że przyjmowanie zbyt wielu leków może z czasem przynosić więcej szkody niż pożytku. Leki mogą wchodzić ze sobą w interakcje. U osób przyjmujących wiele preparatów ryzyko wystąpienia działań niepożądanych jest wyższe. Niektóre leki mogą się okazać po prostu zbędne, ponieważ ich przyjmowanie nie przynosi korzyści. Te wszystkie problemy u seniorów prowadzą wprost do większego ryzyka tzw. wielkich zespołów geriatrycznych takich jak upadki, niedożywienie, nietrzymanie moczu, czy depresja.
Zobacz również: Nadzieja dla owdowiałych seniorów: projekt ustawy o rencie wdowiej w Sejmie. Renta wdowia dla kogo i od kiedy?
Rekomendacje przeglądu lekowego. PRZYKŁADY
Zadaniem farmaceuty jest ustalenie, jak naprawdę stosujesz przepisane leki. Senior zwykle ma wiele zaleceń od różnych specjalistów. Nie zawsze można je uprościć, ale zrozumienie mechanizmu działania leków, może przynieść wiele dobrego dla zdrowia i dobrego samopoczucia. Przyjmowanie farmaceutyków niezgodnie z wytycznymi może powodować, że nie działają, a leczenie nie przynosi oczekiwanej poprawy. Jak mogą wyglądać przykładowe rekomendacje przeglądu lekowego?
Pani Krystyna skarży się na bezsenność. W rozmowie z farmaceutą okazuje się, że lek mogący powodować pobudzenie i w konsekwencji bezsenność, przyjmuje zwyczajowo tuż przed snem. Aptekarz rekomenduje zmianę pory przyjmowania farmaceutyku maksymalnie do godziny 16.00.
Pani Wanda codziennie przed snem wypija szklankę naparu z nasion lnu, po czym przyjmuje ostatnią porcję leków. Farmaceuta przyglądając się medykamentom, które przyjmuje pacjentka, dochodzi do wniosku, że siemię lniane może utrudniać wchłanianie przyjmowanych leków i w efekcie powodować brak ich skuteczności. Pani Wanda zmienia swoje nawyki i ulubiony napar wypija minimum godzinę przed wieczorną porcją leków.
Musimy pamiętać, że zalecenia to jedno, a zastosowanie się do nich pacjenta do drugie. Zawsze warunkiem powodzenia przeglądu lekowego będzie współpraca na linii pacjent-farmaceuta-lekarz.
Przegląd lekowy – program pilotażowy
Pierwszy program opieki farmaceutycznej
„Opieka farmaceutyczna w geriatrii (OF-Senior)” był to pierwszy realizowany w Polsce projekt, w którym opieką farmaceutyczną objęto 300 starszych pacjentów z ciężką wielolekowością. Na bazie projektu OF-Senior powstał model opieki farmaceutycznej, który stał się podstawą do działania Punktów Opieki Farmaceutycznej tzw. POF’ów. POF’y zostały nagrodzone przez Ministra Zdrowia RP.
Pilotaż przeglądu lekowego
Pilotażowy program przeglądu lekowego, który został zakończony, służył wypracowaniu modelu przyszłego świadczenia, które sfinansuje Narodowy Fundusz Zdrowia. Do programu zakwalifikowano 75 aptek i 75 farmaceutów. Pilotaż objął 850 osób. Udział wzięli pacjenci w wieku 18-60 lat, którzy przyjmują na stałe nie mniej niż 5 leków wydawanych z przepisu lekarza lub osoby, które ukończyły 60. rok życia i przyjmują na stałe nie mniej niż 10 leków. Za pilotaż przeglądów lekowych odpowiadał Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, podmiotem prowadzącym był Szpital Kliniczny im. Heliodora Święcickiego w Poznaniu.
Pilotaż miał za zadanie odpowiedzieć na pytania, w jaki sposób zorganizować opiekę farmaceutyczną i jakich błędów się wystrzegać. Konieczne jest wypracowanie jednego standardu prowadzenia przeglądu lekowego oraz przygotowanie edukacji dla farmaceutów. Obecnie w Polsce jest ok. 1000 farmaceutów przeszkolonych do prowadzenia przeglądów lekowych.
Wyniki pilotażu wydają się obiecujące. U 85% uczestników zaobserwowano poprawę samopoczucia, a 94% zgłosiło zwiększenie wiedzy na temat przyjmowanych leków. Co więcej, w przypadku 60% pacjentów udało się wyeliminować niewłaściwe interakcje między lekami.
Zobacz również: Oszustwo na ZUS: fałszywy profil ZUS na Facebooku [ostrzeżenie]
Przegląd lekowy: negatywna ocena Rady Przejrzystości
Wyniki pilotażu zostały przeanalizowane przez Radę Przejrzystości Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT), która nie uznała przeglądu lekowego za świadczenie, które może wejść do koszyka świadczeń gwarantowanych, czyli finansowanych przez NFZ. Podkreśliła, że możliwe byłoby to po doprecyzowaniu kryteriów kwalifikacji pacjentów do tego rodzaju opieki. Wydała także szereg wskazówek i uwag dotyczących funkcjonowania tego świadczenia.
W odpowiedzi na negatywną ocenę Rady, wiceminister zdrowia Maciej Miłkowski zaznaczył, że to nie oznacza braku uzasadnienia dla wprowadzenia opieki farmaceutycznej jako świadczenia gwarantowanego, lecz konieczne są jeszcze pewne doprecyzowania.
Zobacz również: Emerytura 2024: kiedy najlepiej przejść na emeryturę? Terminy od których zależy wysokość emerytury [kalendarz dla przyszłych emerytów]
Przegląd lekowy na NFZ– kiedy dostępny?
Przegląd lekowy ma być świadczeniem gwarantowanym i finansowanym ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia. Ministerstwo Zdrowia twierdziło, że na początku 2024 roku będzie można się takiego rozwiązania spodziewać. Wielolekowość to z ekonomicznego punku widzenia zbyt wysokie i nieuzasadnione wydatki na leki, które ponosimy. Problem zbyt wysokich kosztów nadwyręża zarówno domowy budżet seniora, jak i budżet NFZ (lista leków refundowanych oraz program bezpłatnych leków 65+). Oba finansowane są z naszych środków i podatków.
Dziś już wiemy, że na gwarantowany i finansowany przez NFZ przegląd lekowy polscy pacjenci będą musieli poczekać.
Decyzje dotyczące przyjmowania, odstawiania i dawkowania leków zawsze podejmuj w porozumieniu z lekarzem lub farmaceutą. Nigdy nie podejmuj ich samodzielnie!
Źródła: Debata pt. „Pilotażowy Program Przeglądów Lekowych według Rozporządzenia Ministra Zdrowia – mamy pierwsze wyniki projektu” (19 czerwca 2022); Ustawa z dnia 10 grudnia 2020 r. o zawodzie farmaceuty; Opieka farmaceutyczna w geriatrii – projekt OF” Agnieszka Neumann-Podczaska; https://www.pcne.org/upload/files/149_Position_Paper_on_PCNE_Medication_Review_final.pdf; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3477324/.
Jeżeli interesują Cię informacje na temat przeglądu lekowego, zapisz się do Newslettera Gazety Senior Zapisz się do Newslettera
- Bezpłatne porady notariuszy w całej Polsce! Sprawdź, gdzie skorzystasz z pomocy w Dniu Otwartym Notariatu [adresy i numery telefonów] - 18 listopada, 2024
- BON SENIORALNY: projekt ustawy [KOMPENDIUM] - 15 listopada, 2024
- Zostań podcasterem! Warsztaty tworzenia podcastów dla seniorów - 14 listopada, 2024