RENTA WDOWIA: rewolucja w systemie świadczeń. Co przyniosą nowe przepisy? KOMPENDIUM
Od 1 stycznia 2025 roku osoby owdowiałe będą miały możliwość korzystania z nowych regulacji wprowadzających tzw. rentę wdowią. Zgodnie z przepisami, wdowa lub wdowiec będą mogli łączyć pobieranie emerytury z rentą rodzinną po zmarłym małżonku. Emeryci będą mieli możliwość wyboru korzystniejszego finansowo wariantu w ramach ustalonego limitu kwotowego. Szacuje się, że prawo do dodatkowych środków może skorzystać aż 1,9 miliona emerytów, w tym 1,7 miliona wdów.
– Renta wdowia to odpowiedź na zagrożenie ubóstwem osób starszych. To wsparcie dla nawet dwóch milionów seniorów, którym wzrosną świadczenia emerytalno-rentowe – mówiła w Sejmie ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk. Jak podkreśliła, pod projektem powstałym z inicjatywy ponad 20 organizacji – w tym OPZZ i Nowej Lewicy – podpisało się ponad 200 tys. obywateli. W ustawie znalazły się zarekomendowane w stanowisku rządu zmiany.
Więcej aktualnych informacji znajdziesz na stronie głównej GazetaSenior.pl
Spis Treści
Nazwa „renta wdowia” – pochodzenie i brak w ustawie
Termin „renta wdowia”, ukuta przez OPZZ w ramach projektu obywatelskiego, zyskał popularność w debacie publicznej, ale nie pojawia się on w treści nowych przepisów. Powód, dla którego termin „renta wdowia” nie został użyty w ustawie, wynika z faktu, że przepisy nie wprowadzają nowego rodzaju świadczenia, a wyłącznie rozszerzają możliwości ich łączenia.
Zobacz również: 10 niezbędnych gadżetów podróżnych, które ułatwią każdą wyprawę [WYBÓR SENIORÓW]
Renta wdowia: różnice między projektem a przyjętą ustawą
Obywatelski projekt ustawy dotyczący renty wdowiej zakładał dwa warianty łączenia świadczeń. Pierwszy z nich przewidywał możliwość pobierania przez osobę owdowiałą renty rodzinnej po zmarłym małżonku i własnej emerytury w wysokości 50% tego świadczenia. Drugi wariant projektu zakładał natomiast, że osobie owdowiałej wypłacana będzie jej własna emerytura powiększona o 50% renty rodzinnej po zmarłym małżonku.
Wysokość renty wdowiej według założeń obywatelskiego projektu miała podlegać limitom i dodatkowe świadczenie – bez względu na wysokość własnego świadczenia emerytalno-rentowego przysługującego wdowie lub wdowcowi – miała nie przekraczać trzykrotności miesięcznej kwoty przeciętnej emerytury wypłacanej przez ZUS. Zgodnie z tym założeniem, na moment złożenia projektu (tj. na początku tego roku), maksymalna wysokość renty wdowiej szacowano na 7 625,85 zł.
W projekcie proponowano stopniowe wdrażanie nowej reguły zbiegu praw do świadczeń emerytalno-rentowych. Projektodawca sugerował osiągnięcie docelowego wskaźnika w kilku etapach, zakładając w pierwszym półroczu obowiązywania ustawy wskaźnik 15%, jego zwiększenie w drugim półroczu do 20%, a docelowy wskaźnik 50% miałby zostać osiągnięty w kolejnym roku obowiązywania ustawy.
Co do zasady, nowa reguła łączenia świadczeń emerytalno-rentowych w przypadku ich zbiegu została przyjęta w formie zakładanej w projekcie. Zmianie uległy jednak wartości procentowe wypłacanego jako dodatkowe świadczenia oraz wysokość limitu, który ustawodawca obniżył i rozszerzył do sumy wszystkich pobieranych świadczeń. Zastosowano także stopniowe dochodzenie do ostatecznej wysokości dodatkowych środków, ale przyjmując inny harmonogram poszczególnych etapów. Renta wdowia będzie wprowadzana w modelu kroczącym – od 15% wysokości dodatkowego świadczenia, przez 25%, do docelowych 50% w przyszłości – w zależności od sytuacji budżetowej.
Zobacz również: Marzena Okła-Drewnowicz, Ministra ds. Polityki Senioralnej [WYWIAD]. Rozmawiają redaktorzy Gazety Senior;
Renta wdowia: nowe przepisy – 2 warianty
Ustawa zakłada dwa warianty, spośród których wdowa lub wdowiec mogą wybrać ten, który jest dla nich finansowo korzystniejszy. Jedynym ograniczeniem będzie wysokość określonego w przepisach limitu sumy pobieranych świadczeń.
Pierwszy wariant
Seniorowi przysługuje własna emerytura plus 15% renty rodzinnej po zmarłym małżonku od 1 lipca 2025 do 31 grudnia 2026, a następnie 25% od 1 stycznia 2027.
Drugi wariant
Seniorowi przysługuje renta rodzinna po zmarłym małżonku plus 15% własnej emerytury od 1 lipca 2025 do 31 grudnia 2026, a następnie 25% od 1 stycznia 2027.
W ustawie wymieniono wszystkie rodzaje świadczeń, które będzie można łączyć w zbiegu z rentą rodzinną. Są to:
- emerytura,
- emerytura rolnicza,
- emerytura z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin,
- emerytura wojskowa,
- emerytura policyjna,
- zasiłek przedemerytalny,
- świadczenie przedemerytalne,
- emerytura pomostowa,
- nauczycielskie świadczenie kompensacyjne,
- renta z tytułu niezdolności do pracy, w tym renta szkoleniowa,
- renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy,
- renta rolnicza szkoleniowa,
- renta z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin,
- wojskowa renta inwalidzka lub policyjna renta inwalidzka.
Zobacz również: Gazeta Senior: październik 2024 [10/2024] Sprawdź, co w numerze!
Warunki przyznania renty wdowiej
W ustawie zapisano trzy warunki ubiegania się o tzw. rentę wdowią: wiek seniora, wspólność majątkową do chwili śmierci współmałżonka oraz wiek owdowienia.
Renta wdowia będzie przyznawana wyłącznie emerytom i emerytkom, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny, tj. 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.
Prawo do wypłaty renty wdowiej przysługiwać będzie małżonkom pozostającym we wspólności majątkowej do dnia śmierci współmałżonka. Wspólność majątkowa powstaje automatycznie w chwili zawarcia ślubu – cywilnego lub kościelnego – jednak istnieje wiele sytuacji, w których z mocy prawa zostaje zniesiona, np. w chwili ubezwłasnowolnienia małżonka. Wspólność może zostać zniesiona również na życzenie samych małżonków, np. jako zabezpieczenie jednej ze stron, o czym warto pamiętać w kontekście nowych przepisów.
Więcej na temat wspólności majątkowej w kontekście przepisów o rencie wdowiej wyjaśniają prawnicy: RENTA WDOWIA a wspólność małżeńska, wspólność ustawowa, rozdzielność majątkowa, separacja, rozwód
Ustawodawca uznał za kluczowy wiek owdowienia. Uprawnieni do renty wdowiej będą ci, którzy nabyli prawa do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Osoby, które owdowiały mając odpowiednio mniej niż 55 lat w przypadku kobiet i 60 lat w przypadku mężczyzn, nie będą mogły ubiegać się o przyznanie renty wdowiej po zmarłym małżonku. Należy również pamiętać, że wniosek o wypłatę tzw. renty wdowiej, będzie można złożyć dopiero po osiągnięciu wieku emerytalnego.
Staż małżeński nie będzie miał znaczenia przy przyznawaniu prawa do renty wdowiej, żaden limit w tym zakresie nie został wpisany do ustawy.
Zobacz również: 14 emerytura 2024 ⭐️ Wszystko, co musisz wiedzieć o dodatkowym świadczeniu [Kryteria, Terminy, Kwoty NETTO]
Limit renty wdowiej: trzykrotność kwoty najniższej emerytury
Wysokość sumy przyznanych świadczeń, tj. świadczenia osoby owdowiałej, dodatków oraz świadczenia po zmarłym małżonku, będzie limitowana i nie będzie mogła przekroczyć trzykrotności kwoty najniższej emerytury.
Do limitu świadczeń w zbiegu będą uwzględniane wszystkie pobierane świadczenia oraz dodatki – wypłacane na podstawie ustawy lub odrębnych przepisów – a także świadczenia wypłacane przez instytucje zagraniczne. Natomiast nie będą brane pod uwagę świadczenia jednorazowe, czyli tzw. 13. i 14. emerytura.
W przypadku przekroczenia trzykrotności kwoty najniższej emerytury, świadczenia ulegnie pomniejszeniu o kwotę przekroczenia, zgodnie z określoną w ustawie kolejnością, rozpoczynając od świadczeń finansowanych z budżetu państwa.
Zobacz również: Bezpieczny zakup używanego auta: jak uniknąć pułapek przy zakupie używanego samochodu? [porady rzeczoznawcy]
Waloryzacja renty wdowiej i limitów świadczeń w zbiegu
Zarówno renta wdowia, jak i limit świadczeń w zbiegu (maksymalna wypłacana kwota emerytur, rent i dodatków) będą waloryzowane. To dobra wiadomość, ponieważ sztywny próg dochodowy, który został ustalony w przypadku tzw. 14. emerytury, z każdą marcową waloryzacją zmniejsza liczbę osób uprawnionych do dodatkowego jednorazowego świadczenia.
Zobacz również: Sąsiedzka pomoc: lepszy sąsiad bliski niż brat daleki [POMOC SĄSIEDZKA DLA OSÓB STARSZYCH]
Waloryzacja renty wdowiej
Waloryzacja emerytur i rent odbywa się co roku, zawsze 1 marca, i wówczas oba przyznane i wypłacane w zbiegu świadczenia zostaną podniesione o wskaźnik waloryzacji obowiązujący w danym roku.
Przypominamy również, że obecny rząd pracuje nad przepisami o tzw. interwencyjnej waloryzacji emerytur i rent na wypadek powrotu wysokiej inflacji. Opracowywane przepisy przewidują, że gdy inflacji przekroczy 5%, świadczenia emerytalno-rentowe zostaną zwaloryzowane szybciej, czyli już we wrześniu, a następnie w marcu, aby nadążały za zmieniającą się sytuacją ekonomiczną.
Zobacz również: Jak prawidłowo mierzyć ciśnienie krwi i wybrać odpowiedni ciśnieniomierz [wskazówki dla seniorów]
Waloryzacja limitu świadczeń w zbiegu
Limit, czyli maksymalna sumaryczna kwota emerytur, rent i dodatków w przypadku zbiegu świadczeń, nie będzie mogła przekroczyć trzykrotności kwoty najniższej emerytury, ale będzie waloryzowany.
W 2025 roku, po marcowej waloryzacji i według aktualnych prognoz dotyczących wskaźnika waloryzacji rent i emerytur najniższa emerytura wyniesie ok. 1900 zł brutto, więc trzykrotność uplasuje się w okolicach 5,7 tys. zł. Kwota ta następnie będzie podnoszona regularnie z każdą kolejną waloryzacją.
Zobacz również: Uwaga Seniorzy! Najnowsze metody oszustw – jak chronić swoje pieniądze i dane
Renta wdowia: tylko na wniosek
Ustalenie prawa do tzw. renty wdowiej, czyli prawa do zbiegu świadczeń i wypłaty dodatkowych środków, nastąpi wyłącznie na wniosek wdowy lub wdowca. Wzór wniosku zostanie opublikowany na stronach internetowych zakładów emerytalno-rentowych. Składanie wniosków rozpocznie się 1 stycznia 2025 roku. Wniosek będzie można złożyć zarówno w formie papierowej, jak i elektronicznej.
Emeryci, którzy owdowieją w przyszłości i spełnią warunki do zbiegu świadczeń, będą składać wnioski na bieżąco.
Chcielibyśmy w tym miejscu ostrzec, że mogą pojawić się próby oszustwa związane z koniecznością ubiegania się o dodatkowe środki. Pamiętajmy, że złożenie wniosku jest bezpłatne, a ZUS i inne organy emerytalno-rentowe nigdy nie pobierają żadnych opłat za jego rozpatrzenie, rzekome przyśpieszenie procedury, przychylniejsze potraktowanie, czy wypłatę świadczeń. Nie wysyłają również swoich pracowników do mieszkań seniorów w celu złożenia wniosku.
Zobacz również: Babciu, dziadku, chrońcie wnuki w sieci!
Renta wdowia: bez wyrównania
Wnioski o tzw. rentę wdowią będzie można składać od 1 stycznia 2025 roku, ale wypłaty ruszą 1 lipca 2025 roku. Nie będzie można ubiegać się o wyrównanie od stycznia ani o wypłaty z mocą wsteczną.
Zobacz również: Co zabrać do sanatorium? [LISTA DO POBRANIA]
Kiedy stracisz prawo do renty wdowiej?
Wypłata świadczenia, tj. renty wdowiej, ustaje z dniem poprzedzającym dzień zawarcia nowego związku małżeńskiego. Jeżeli wdowa lub wdowiec zdecydują się wstąpić w nowy związek małżeński, z mocy prawa stracą prawo do renty wdowiej. Nowe przepisy nie przewidują żadnych wyjątków od tej reguły.
Zobacz również: Kolejka do sanatorium 2024. Długość kolejki w poszczególnych województwach: aktualne dane [PRZEGLĄD]
ZUS uruchomi system do obsługi rent wdowich
Aby dokonać obliczeń wysokości tzw. renty wdowiej, ZUS i inne zakłady emerytalno-rentowe muszą najpierw ustalić wysokość emerytury zmarłego małżonka. To wymaga sięgnięcia do danych archiwalnych, czasem wiele lat wstecz, a także w innych instytucjach emerytalnych. Ustalenie tych kwot jest konieczne do obliczenia wysokości renty rodzinnej, która, przypomnijmy, wynosi 85% przyznanej emerytury, a następnie wysokości tzw. renty wdowiej.
ZUS został zobowiązany do prowadzenia systemu teleinformatycznego, który umożliwi wymianę danych niezbędnych do ustalania prawa do zbiegu, wysokości oraz wypłaty świadczeń obsługiwanych przez wszystkie organy emerytalno-rentowymi w kraju. Zakład teraz zleci przygotowanie niezbędnych prac informatycznych, integracji systemów i testów, aby móc dokonać stosownych obliczeń i wydać decyzje o prawie i wysokości rent wdowich wszystkim zainteresowanym otrzymaniem dodatkowego wsparcia.
Zobacz również: Waloryzacja składek ZUS w 2024: 14,87 i 9,91 proc. zyskali przyszli emeryci 1 czerwca
Renta wdowia: weryfikacja nowych przepisów w 2028 roku
Renta wdowia ma być traktowana jako instrument polityki społecznej i służyć przeciwdziałaniu zubożeniu emerytów i rencistów po śmierci małżonka. W 2028 roku Rada Ministrów oceni możliwość podniesienia świadczeń wypłacanych z tytułu zbiegu do maksymalnie 50%. Weryfikacja uwzględni sytuację dochodową osób owdowiałych i kondycję gospodarki naszego kraju.
Źródła: USTAWA z dnia 26 lipca 2024 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw., gov.pl
Chcesz być na bieżąco z rentą wdowią? Zapisz się do Newslettera Gazety Senior Zapisz się do Newslettera
Renta wdowia: archiwum
RENTA WDOWIA a wspólność małżeńska, wspólność ustawowa, rozdzielność majątkowa, separacja, rozwód
Renta wdowia – obywatelski projekt ustawy [+50 proc. do emerytury, kryteria, limit]
Renta wdowia, emerytura stażowa, leki za 5 zł, bony etc. Postulaty na rzecz seniorów [Nowa Lewica]
Renta wdowia – propozycje zmian w emeryturach dla wdów i wdowców [Lewica, PSL, PO i rząd]
- Bezpłatne porady notariuszy w całej Polsce! Sprawdź, gdzie skorzystasz z pomocy w Dniu Otwartym Notariatu [adresy i numery telefonów] - 18 listopada, 2024
- BON SENIORALNY: projekt ustawy [KOMPENDIUM] - 15 listopada, 2024
- Zostań podcasterem! Warsztaty tworzenia podcastów dla seniorów - 14 listopada, 2024