Ustawa o szczególnej opiece geriatrycznej: nadzieja świata senioralnego
Starzenie się ludności staje się zjawiskiem globalnym, chociaż w różnych krajach postępuje z różnym natężeniem. Najbardziej wartko w Polsce, z której wyjechało 5 mln młodych ludzi szukających lepszego standardu życia, ale nie jest to jedyną przyczyną. Nadto wydłuża się czas życia emerytów. Obecnie w Polsce mamy 1,4 mln osób powyżej 80 roku życia, a za 10 lat spodziewanych jest 2,5 mln. Według danych ZUS w Polsce mamy 4300 stulatków, którym wypłacane są dodatkowe świadczenia, a tenże ZUS przewiduje, że za 11 lat (2035) będzie tych świadczeń 10 tysięcy. Szacuje się, że w Polsce za 25 lat populacja powyżej 65 roku życia będzie stanowiła 40% ludności kraju.
Więcej aktualnych informacji znajdziesz na stronie głównej gazetasenior.pl
Spis Treści
Potrzeba koordynacji opieki nad seniorami
Grupa wiekowa zwana senioralną charakteryzuje się nade wszystko postępującym pogorszaniem stanu zdrowia, a w szczególności wielochorobowością, to znaczy występowaniem kilku chorób równocześnie, kiedy każdy z leczących specjalistów zajmuje się wyłącznie „swoją” chorobą, nie uwzględniając pozostałych. Wymaga więc ta wielochorobowość skoordynowanego procesu diagnostycznego i leczniczego, prowadzonego przez odpowiednio wyspecjalizowanych lekarzy – geriatrów. W Polsce na 9.7 mln seniorów obecnie potrzebujemy ich 3000, a mamy 430, w tym połowa nie zajmuje się leczeniem. Według badań NIK szpitalne łóżka geriatryczne zaspokajają 15% potrzeb, a 60% pielęgniarek na nielicznych oddziałach geriatrycznych nie ma kwalifikacji specjalistycznych. Długie kolejki oczekiwania do gabinetów rehabilitacji wskazują, że ten dział pomocy medycznej niezbędnej seniorom dla zachowania sprawności samoobsługowej jest również niewydolny.
Zobacz również: Polska geriatria wymaga natychmiastowych zmian systemowych! Wnioski Najwyższej Izby Kontroli [RAPORT]
Brak zasobów medycznych dla osób starszych
Lekarze alarmują – mówi w wywiadzie prasowym dr Tomasz Kostka, krajowy konsultant geriatrii – w szpitalach miesiącami leżą niesamodzielni, starsi ludzie, których nie ma kto odebrać, a co drugiej starszej osoby leżącej w szpitalu nikt nie odwiedza. O trudno dostępnych miejscach w hospicjach, uwalniających chorych od przewlekłego, silnego bólu nie mówi się w przestrzeni społecznej ani też o tym, że są one finansowane przez państwo w zaledwie 40 procentach. Reszta pochodzi od sponsorów, co wcale nie jest łatwe.
Można zatem powiedzieć, że systemowa opieka geriatryczna w państwie polskim nie istnieje, a żadna z partii rządzących problemowi temu uwagi nie poświęca, chociaż problem ten jest konstytucyjnym obowiązkiem państwa i narasta intensywnie. Tym bardziej że oprócz medycznego, załamuje się w rozwarstwionym społeczeństwie system opieki oparty dawniej o zwartą rodzinę, a wątły portfel emeryta, nie jest w stanie udźwignąć go samodzielnie.
W powyższej sytuacji wielomilionowe środowisko emerytów powitało z wielką nadzieją ustawę z 17 sierpnia 2023 roku o szczególnej opiece geriatrycznej. Ustawa tworzy nową jakość zorganizowanej, systemowej, wielopłaszczyznowej, jednolitej opieki medycznej, społecznej, psychologicznej dla pokolenia 75+. Celem jej jest stworzenie nowoczesnego systemu całościowego zaopiekowania, sprzyjającego spowalnianiu skutków biologicznego starzenia się, zapobieganie postępowi chorób przewlekłych, podniesienie skuteczności leczenia osób starszych i hamowanie pogłębiania się niepełnosprawności.
Zobacz również: Powstaną Centra Zdrowia 75 plus; opieka geriatryczna blisko domu [Start styczeń 2024]
Wyzwania w realizacji ustawy: od planów do działania
Akt prawny nakłada na wojewodów (ramy organizacyjne) i starostów powiatowych (realne wykonawstwo) obowiązek utworzenia centrów geriatrycznych 75+ powiązanych ze szpitalnymi oddziałami geriatrycznymi, z których każde takie centrum obejmie opieką 6-12 tysięcy pacjentów. Będzie tam lekarz geriatra, pielęgniarka geriatryczna, psycholog, dietetyk, fizjoterapeuta, animator zainteresowań i edukator zdrowotny. Nadto centrum zapewni bezpłatny transport chorym tego wymagającym.
Ustawa weszła w życie z początkiem bieżącego roku i wyznacza administracji terenowej czas pięciu lat na jej zrealizowanie. Środowisko seniorów jest zachwycone perspektywą humanitarnych warunków kroczenia drogą starości. Środowisko medyczne uważa ideę za bardzo pożyteczną, ale szanse na jej szybką realizację mało optymistyczne wszak przy nikłym zainteresowaniu młodych lekarzy (2-5 specjalistów rocznie), nie da się obsadzić trzystu przewidywanych centrów i oddziałów szpitalnych, które trzeba powołać.
Zobacz również: Wizyta u geriatry bez tajemnic. Rozmowa z dr n. med. Edytą Karasek
Środowisko ekonomistów usług medycznych wylicza, że na zbudowanie nowych obiektów (średnio 5 mln jeden), lub adaptację istniejących (średnio 2 mln jeden) trzeba przeznaczyć minimum 750 mln złotych. Obiekty te trzeba następnie wyposażyć, utrzymywać, opłacić personel nie tylko podstawowy, kupić po dwie karetki, zatrudnić kierowców i sanitariuszy transportu oraz zaopatrywać w paliwo. Wymaga to znacznych zmian w konstrukcji budżetu państwa, a to już, zależy od preferencji partii rządzącej w danej kadencji.
Jan Rybski na portalu „Infor” obawia się, że realizacja ustawy z powodów ekonomicznych będzie przesuwana przez kolejne partie rządzące na barki następców politycznych, z kadencji na kadencję co cztery lata. Ekonomista Stefan Mizerski z Kalisza uważa, że przy potężnym zastrzyku finansowym, jaki w ostatnich dniach otrzymaliśmy z Unii Europejskiej, problemów ze stworzeniem centrów nie powinno być, o ile premier potraktuje sprawę opieki senioralnej poważnie, co wcale nie jest takie pewne, bo projekt ustawy pochodzi od przeciwnika politycznego, co w polskim, modelu politycznym bywa najczęściej powodem do cichej, ignorującej negacji.
Wyzwania organizacyjne w implementacji ustawy na przykładzie Konina
Miasto Konin w systemie administracyjnym ma status powiatu, a więc także będzie jednostką wykonawczą omawianej ustawy. Ustawę o szczególnej opiece geriatrycznej znamy – mówi Elżbieta Woźniak, zastępca kierownika Wydziału Kultury i Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego i mamy świadomość czekających nas zadań z niej wynikających. Na razie jednak nie posiadamy jeszcze urzędowych narzędzi do ich realizacji ani orientacji w szczegółach organizacyjnych np. miejscowy szpital z oddziałem geriatrycznym jest w gestii marszałka województwa, przychodnie lekarskie są prywatne, pomijam inne istotne szczegóły. Zgodnie z ustawą, dopiero plan wojewody będzie zawierał drogowskazy działania dla nas. Ale plan jeszcze nie powstał. Trzy miesiące obowiązywania ustawy w życiu administracyjnym tak ogromnego przedsięwzięcia jest okresem mikroskopijnie krótkim.
Zobacz również: SANATORIUM: fakty i mity [REPORTAŻ SENIORA]
Krzysztof Czajkowski, naczelnik Wydziału Edukacji i Spraw Społecznych Starostwa Powiatowego w Koninie, który z racji stanowiska służbowego będzie odpowiadał w tymże powiecie za realizację projektu, w rozmowie z dziennikarzem, podchodzi do tematu merytorycznie. Mamy 14 gmin – mówi – wstępnie szacujemy, że według ustawowego normatywu potrzebne będą dwa centra 75+. Ich prowadzenie być może zlecimy jakiejś fundacji wybranej w drodze publicznego konkursu. W tym roku rozpoczniemy przygotowania w zakresie diagnozy stanu problematyki w powiecie. Co prawda nie ma jeszcze rozporządzeń wykonawczych do ustawy konkretyzujących zadania robocze, ale kiedy problem zostanie zainicjowany przez wojewodę, jak mówi ustawa, chcemy być przygotowani do jego realizacji bez zbędnej zwłoki. Jakiś skromny, wycinkowy pogląd organizacyjny już mamy, ponieważ w jednej z gmin działa dzienny dom opieki medycznej prowadzony przez fundację i finansowany przez nas w znacznym procencie.
Podsumowanie
Ustawa o szczególnej opiece geriatrycznej będąca podstawą prawną do stworzenia bardzo nowoczesnego, kompleksowego, humanitarnego wsparcia zdrowotnego najstarszej części społeczeństwa otwiera drzwi do nowego obrazu w polityce społecznej państwa polskiego. Odpowiedź jednak, jak szeroko zostaną te drzwi otwarte, nie należy do starostów powiatowych, chociaż na nich spocznie ciężar wykonawczy. Klucz do tych drzwi trzyma rząd a zamek, znajduje się w urzędach wojewódzkich.
Zobacz również: Leki 65+: nowe przepisy dotyczące darmowych leków dla seniorów 65+. Rewolucja w receptach S
Jeżeli interesują Cię informacje na temat geriatrii, zapisz się do Newslettera Gazety Senior i bądź na bieżąco! Zapisz się do Newslettera
- Ustawa o szczególnej opiece geriatrycznej: nadzieja świata senioralnego - 21 czerwca, 2024
- Żałoba: nasz prywatny smutek [Felieton] - 31 października, 2023
- Drzwi otwarte. Jak wnieść meble? Ustawa o samorządzie gminnym – zmiany dotyczące rad seniorów [Felieton] - 2 maja, 2023